Na stronie Rządowego Centrum Legislacyjnego, w dniu 12 kwietnia 2022 r. opublikowany został nowy projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa („Aktualny projekt”). Jest to już drugie podejście Ministra Rodziny i Polityki Społecznej do powierzonego mu zadania przygotowania przepisów implementujących do polskiego systemu prawnego Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 roku w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii.
Pierwszy projekt (omawiany w naszym alercie) spotkał się z wieloma krytycznymi uwagami w toku społecznych konsultacji. Projektodawca podjął więc próbę zlikwidowania luk, które znalazły się w projekcie z października 2021 r.
Aktualny projekt zmienił terminologię i obecnie zobowiązuje pracodawców do:
- utworzenia wewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych („procedura wewnętrzna”),
- poddania procedury wewnętrznej konsultacjom z zakładową organizacją związkową albo z przedstawicielami pracowników w zdefiniowanym czasie nie krótszym niż 7 dni i nie dłuższym niż 14 dni,
- zaznajomienia pracowników z treścią procedury wewnętrznej.
Procedura wewnętrzna wchodzi w życie po upływie 2 tygodni od dnia podania jej do wiadomości osób wykonujących pracę, w sposób przyjęty w danym podmiocie.
Ponadto, aktualny projekt ustawy m.in.:
- rozszerza zakres podmiotów objętych statusem sygnalisty, wychodząc nawet poza krąg osób wymienionych w Dyrektywie (obejmując m.in. funkcjonariuszy publicznych i żołnierzy),
- zmienia zakres informacji jakie muszą znaleźć się w procedurze wewnętrznej,
- doprecyzowuje zasady przyjmowania zgłoszeń ustnych,
- rozszerza katalog zakazanych działań odwetowych,
- szerzej reguluje wyłączenia niektórych przepisów RODO w procesie realizacji obowiązków wynikających z projektowanej ustawy,
- zmienia długość przechowywania danych w rejestrze zgłoszeń,
- uściśla definicję organów publicznych, do których pracownicy mogą zgłaszać naruszenia prawa z pominięciem procedury wewnętrznej,
- doprecyzowuje stosunek ustawy do przepisów szczególnych przewidujących rozpatrywanie informacji o naruszeniu prawa zgłoszonych anonimowo,
- łagodzi kary w przypadku niedopełnienia obowiązkom przewidzianym w projektowanej ustawie.
Istotną korzystna zmianą jest wydłużenie terminu vacatio legis do 2 miesięcy od opublikowania ustawy w Dzienniku Ustaw. Aktualny projekt dodatkowo precyzuje wykonanie obowiązków przewidzianych ustawą powinno nastąpić w terminie 1 miesiąca od dnia wejścia w życie ustawy. Urealnia to czas udzielony podmiotom zobowiązanym do wdrożenia wymaganego systemu zgłaszania naruszeń i ochrony sygnalisty.
Nadal dla podmiotów zatrudniających od 50 do 249 pracowników termin na ustanowienie systemu ochrony sygnalisty upłynie najpóźniej 17 grudnia 2023 r (za wyjątkiem podmiotów prowadzących działalność w zakresie usług, produktów i rynków finansowych oraz zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, bezpieczeństwa transportu i ochrony środowiska, objętych zakresem stosowania aktów prawnych Unii Europejskiej wymienionych w części I.B i II załącznika do dyrektywy 2019/1937).
Podmioty zatrudniające mniej niż 50 pracowników mają możliwość, ale nie obowiązek wprowadzenia procedury wewnętrznej.
Jak możemy pomóc?
Kancelaria KPMG D. Dobkowski sp.k. oferuje kompleksowe wsparcie w procesie implementacji w firmie wchodzących w życie regulacji prawnych dotyczących ochrony sygnalistów, w szczególności poprzez:
- przegląd obowiązujących w organizacji procedur i instrumentów zgłaszania nieprawidłowości oraz pomoc w ich dostosowywaniu do nowych wymagań,
- wsparcie przy tworzeniu nowych procedur i wewnętrznych kanałów zgłoszeń oraz pozostałej niezbędnej dokumentacji, w tym wsparcie w procesie wewnątrzzakładowego uzgadniania procedur przyjmowania i weryfikacji zgłoszeń,
- wsparcie w outsourcingu wewnętrznych kanałów zgłaszania naruszeń,
- prowadzenie lub wsparcie w prowadzeniu postępowań wyjaśniających w zakresie zgłoszonych naruszeń,
- pomoc we wdrożeniu wewnątrz organizacji przyjętych procedur zgłaszania naruszeń, w szczególności poprzez przygotowywanie materiałów i działań informacyjnych oraz przeprowadzenie szkoleń wewnętrznych,
- wsparcie prawne w sytuacjach kryzysowych oraz sporach wewnętrznych sądowych dotyczących zgłoszeń.
Informacje zawarte w niniejszej publikacji mają charakter ogólny i nie dotyczą sytuacji konkretnej firmy. Ze względu na szybkość zmian zachodzących w polskim prawodawstwie prosimy o upewnienie się w dniu zapoznania się z niniejszą publikacją, czy informacje w niej zawarte są wciąż aktualne. Przed podjęciem konkretnych decyzji proponujemy skonsultowanie ich z naszymi doradcami.